پوزولان ها یا مواد پودری در دو نوع طبیعی و مصنوعی موجودند. این ماده با خاصیت شبه سیمانی مصارف عمده ای در صنعت ساختمان دارد. پوزولان در واقع سیلیس یا سیلیس آلومینیومی است که به تنهایی خاصیت چسبندگی ندارد. یا چسبندگی آن پایین است.
این ماده در حالت گرد شدن و در مجاورت حرارت و رطوبت، در واکنش های شیمیایی، خاصیت سیمانی به خود می گیرد.
همچنین طبق تعریف استاندارد ملی ایران: پوزولان عبارت است از مواد پودری سیلیسی یا آلومینو سیلیسی که خود دارای قابلیت سیمانی شدن کم یا هیچ باشند.
اما به صورت پودر شده بسیار نرم در حضور رطوبت با هیدرواکسید های قلیایی در دمای معمولی واکنش های شیمیایی می دهند تا ترکیباتی را که خواص سیمانی شدن را دارند تشکیل دهند.
پوزولان ها به طور کلی در دو نوع هستند:
- پوزولان طبیعی
- پوزولان مصنوعی.
پوزولان های طبیعی: پوزولان طبیعی در انواع خام و یا تکلیس شده وجود دارند که عبارتند از:
- خاکستر آتش فشانی غیر بلورین
- توف های آتش فشانی
- شیشه های آتش فشانی
- خاک دیاتومه
- رس تکلیس شده.
پوزولان های مصنوعی: پوزلان های صنعتی شامل گستره متنوع تری می باشد که عبارتند از:
- دوده سیلیسی
- خاکستر بادی
- خاکستر پوسته برنج
- سرباره
- رس کلسینه
- مس باره
- میکروسیلیس.