مشاوره تکنولوژی بتن و افزودنی های بتن

۱-۱ تعریف بتن خودتراکم (SCC)

بتن خودتراکم بتنی با جریان پذیری بالا است که بدون جدا شدگی در درون قالب قرار می­گیرد و برای تراکم نیازی به تجهیزات ارتعاش مکانیکی ندارد. در حالت کلی، SCC بتنی است که با مصالح متعارف و در برخی از موارد با افزودنی اصلاح کننده ویسکوزیته (VMA)[1] ساخته می­شود. همچنین بتن خودتراکم با نام های بتن خودمتراکم، بتن خودتراکم شونده و برخی از نام های دیگر شناخته می ­شوند که همگی جزء زیر گروه های SCC می­باشند. در این راهنما، واژه بتن معمولی اشاره به بتنی است که تعاریف و ویژگی های بتن خودتراکم را برآورده نمی­کند.

[۱]. Viscosity-modifying admixture

۲-۱ مزایای بتن خودتراکم

بتن خودتراکمی که به­صورت صحیح ساخته و بتن ریزی شود دارای مزیت های فنی و اقتصادی بی شماری می­باشد. صرفه جویی در بتن ریزی و ارتقاء عملکرد و یا هردو، دلایل توجیه استفاده از بتن خودتراکم است. مزایای بتن خودتراکم عبارتند از: تاریخچه بتن خود تراکم

  • کاهش کاربرد تجهیزات و نیروی انسانی؛
  • عدم نیاز به ارتعاش (تراکم مکانیکی) برای اطمینان از تراکم. این امر سبب صرفه جویی در هزینه های مربوط به تهیه، نگهداری و کاربرد تجهیزات دستگاه ویبره می­شود.
  • نیاز کمتر به انجام عملیات ماله کشی و تسطیح برای رسیدن به سطوح صاف (ویژگی خودترازی)؛
  • فارغ از مهارت خدمه عملیات تراکم و تسطیح، ویژگی خود تراکمی بتن سبب رسیدن به خواص مکانیکی مدنظر می­شود.
  • افزایش سرعت ساخت و ساز ­بواسطه افزایش نرخ بتن ریزی؛
  • تسهیل و تسریع در پر شدن مقاطع با تراکم آرماتور زیاد و قالب های با هندسه پیچیده در حالی که کیفیت بتن حفظ می ­شود. این امر باعث بهبود بهره­وری، کاهش هزینه تجهیزات و یا هردو می­شود.
  • انعطاف پذیری بیشتر در نقاط تخلیه بتن و کاهش آن در طی بتن ریزی: ویژگی جاری شدن بتن خودتراکم می­تواند جابجایی مکرر تراک میکسر و جابجایی لوله های پمپ بتن را کاهش دهد (کاهش تعداد پمپ ها، تعداد نیروهای پمپ و غیره). این امر باعث انعطاف پذیری بیشتر در برنامه ریزی ساخت و فراهم نمودن منابع مورد نیاز زمانی و مالی می­شود.
  • کاهش سر و صدا در محل ساخت پروژه (بویژه در مناطق شهری که آسایش ساکنین پیرامون پروژه در اولویت است و در مقاطع مورد بتن ریزی، نیاز به علمیات ویبره زنی سنگین برای تراکم وجود دارد).
  • کاهش نیاز به ویبره برای ساخت و ساز هایی که معمولاً نیاز به ویبره زنی سنگین دارند (مانند بتن های دارای الیاف و قطعات پیش ساخته)؛ در برخی از موارد، بتن ریزی بدون سر و صدا می تواند پتانسیل افزایش مدت زمان بتن ریزی را در نواحی شهری به همراه داشته باشد.
  • کاهش حق بیمه: تجهیزات قطعات پیش ساخته برای تراکم بتن، آلودگی صوتی زیادی تولید می­کنند و این امر تولید کنندگان را ملزم به پرداخت حق بیمه به موسسات بیمه می­کند که مسئول پرداخت درمان کارگران کم شنوا هستند. کاهش حق بیمه تا حد زیادی می­تواند هزینه های بتن خودتراکم را جبران نماید. این امر مورد توجه تولیدکنندگان قطعات پیش ساخته بتنی است.
  • کاهش آسیب ها و صدمات کارمندان و کارگران بواسطه تسهیل کار ایمن در محیط کار بواسطه کاهش خطرات سفر و همچنین حذف سیم های برق در محیط کار و کاهش مسافرت در خطوط هوایی و زمینی (Walraven 2003).
  • انعطاف پذیری بیشتر برای اجرای جزییات آرماتور های تقویتی: بواسطه بتن خودتراکم در مناطقی که آرماتورهای تقویتی در فواصل کمتری نسبت به هم قرار دارند را بدون ایجاد مشکل کرموشدگی می­توان بتن ریزی کرد.
  • سطوح صاف عاری از کرموشدگی و نشانه آب انداختگی بتن و رنگ پریدگی با استفاده از بتن خودتراکم، قالب با کیفیت و روغن قالب مناسب بدست می­آید. کیفیت سطح عالی در بتن هایی که جنبه زیبایی شناختی دارند در ساخت و ساز های مسکونی حائز اهمیت است.
  • حذف نیاز به اجرای لایه تراز کننده سطح برای کف نهایی که در آن کاشی و سرامیک و یا صفحات دیگر بکار می­رود.
  • اجرای بتن ریزی در محل هایی که نیاز به بازسازی و تقویت سازه داشته باشد و یا امکان ویبره زدن و تراکم بتن در حالت معمول وجود نداشته باشد.
  • استفاده در سازه هایی که قالب ارتفاع زیادی دارد و امکان ریختن بتن از ارتفاع استاندارد (۲/۱ متر ) وجود ندارد این نوع بتن کارایی بسیار بالایی دارد.
تاریخچه بتن خودتراکم

۳-۱ تاریخچه توسعه بتن خودتراکم

در سال ۱۹۸۰ بتن خودتراکم مورد استقبال گسترده ای در ژاپن قرار گرفت. در ابتدای گسترش این فناوری، برای اطمینان از تراکم مناسب در پروژه هایی که دوام و عمر خدمت بتن مورد نگرانی بود، روش ها و دستورالعمل های مناسبی توسعه داده شد. در گام های بعدی، بتن خودتراکم برای تسهیل اجرای ساخت و کاهش هزینه های زمانی و مالی مورد استفاده قرار گرفت. از آن زمان تاکنون، در مقاطع با تراکم آرماتور بالا و نواحی با دسترسی محدود برای عملیات بتن ریزی و ویبره زنی،  SCCاستفاده می­شود. این مناطق عبارتند از لاینیگ مقاطع تونل و بتن ریزی مقطع ستون های فولادی که با بتن پر می­شوند و غیره می­باشد. منابع زیادی در مورد استفاده و کاربرد بتن خودتراکم در کاربری­های مختلف وجود دارند که عبارتند از: Tanaka و همکاران (۱۹۹۳)؛ Hayakawa و همکاران (۱۹۹۳، ۱۹۹۵)؛ Miura و همکاران (۱۹۹۳)؛ Okamura و همکاران (۱۹۹۴)؛ Takeuchi و همکاران (۱۹۹۴)؛ Izumi و همکاران (۱۹۹۵)؛ Fukute و همکاران (۱۹۹۶)؛ Kitamura و همکاران (۱۹۹۶)؛ Ushijima و همکاران (۱۹۹۵).

اخیراً SCC در ترمیم سازه های بتنی در کانادا و سوئیس مورد استفاده قرار گرفته است. سازه هایی مانند پایه و عرشه پل، اسکله دریایی، مقاطع تونل، پارکینگ­ها و دیوارهای حائل که در آنها با استفاده از SCC، پر شدن قالب در فضای کم با سطح کیفی مناسب بدست آمده است. (Jacobs و Hunkeler  ۲۰۰۱؛ Khayat  و Morin  ۲۰۰۲).

پس از توسعه بتن خودتراکم در ژاپن، در کشورهای بسیاری این نسل جدید از بتن با عملکرد بالا در سازه­های درجاساز و پیش ساخته مورد استفاده قرار گرفت (RILEM 2000؛ Khayat و Aïtcin 1998؛ Skarendahl 2001؛ Walraven 2001؛ Ouchi 2001).

استفاده از بتن خودتراکم در آمریکای شمالی به ویژه در صنعت پیش ساخته رشد چشمگیری داشته است. در کارخانه­های صنایع قطعات پیش ساخته ایالات متحده بتن خودتراکم به­طور مستمر از سال ۲۰۰۰ مورد استفاده قرار می­گیرد. عمده مصرف بتن خودتراکم در تولید المان­های پیش ساخته، ساخت پارکینگ های طبقاتی و پنل­های معماری اکسپوز می­باشد. حجم مصرف بتن خودتراکم در صنعت پیش ساخته در سال ۲۰۰۰ برآورد ۱۳۵،۰۰۰ متر مکعب بود که در سال ۲۰۰۳ به ۸/۱ میلیون مکعب رسید. در سال ۲۰۰۲ تقریباً ۴۰ درصد از صنایع پیش ساخته در آمریکا از بتن خودتراکم استفاده می­کردند. در حال حاضر در برخی از موارد نیز کارخانه­های جدید با ایده استفاده از تکنولوژی بتن خودتراکم تاسیس می­گردند. از سوی دیگر استفاده از SCC در صنعت بتن آماده کماکان در مراحل ابتدایی خود می­باشد و در سال ۲۰۰۲ برآورد ۱۰۰،۰۰۰ مترمکعبی انجام شده است (Vachon و همکاران، ۲۰۰۲).

مطالعات موردی

جدول ۱-۱ شامل چند پروژه بتن خودتراکم است. در این جدول ۵ پروژه موفق مورد مطالعه قرار گرفته است که در آنها بتن خودتراکم استفاده شده است. طرح مخلوط ارائه شده در این مطالعات موردی فقط برای شرایط مختص خودشان می­باشد. برای طراحی طرح مخلوط بتن خودتراکم به فصل چهارم مراجعه کنید.

تاریخچه بتن خود تراکم

معرفی بتن خودتراکم
تاریخچه بتن خودتراکم
تاریخچه بتن خودتراکم
تاریخچه بتن خودتراکم

روگذر عابر پیاده – اورلاندو- فلوریدا

چالش: مقرر بود طرح مخلوطی در بخشی از سازه پل مورد بتن ریزی قرار گیرد. این طرح مخلوط دارای حداکثر اسلامپ mm 75 بود. در واقع استفاده از ویبراتور برای تراکم صحیح این نوع بتن با توجه با مقطع بلند و باریک غیر ممکن بود.

راه حل: پیمانکار پیشنهاد نمود با استفاده از SCC این مقطع بتن­ریزی شود. تنها تغییری که در مشخصات پروژه انجام شد، استفاده از SCC بجای بتن اسلامپ دار بود.

طرح مخلوط:

 

 

سیمان:

 

kg/m3  ۳۰۹

خاکستر بادی/سرباره کوره آهن:

 

kg/m3  ۷۷

سنگدانه درشت دانه (No. 57):

 

kg/m3  ۶۸۴

سنگدانه درشت دانه (No. 89):

 

kg/m3  ۳۲۲

سنگدانه ریزدانه:

 

kg/m3  ۷۵۸

W/CM

 

۴۳/۰

افزودنی های شیمیایی:

 

 

فوق کاهنده آب

 

mL/kg 8/9

دیرگیر کننده

 

mL/kg 0/1

اصلاح کننده ویسکوزیته

 

mL/kg 95/1

تاریخچه بتن خود تراکم

مهندسین مشاور سازه / معماری : Harding ESE (شرکت Mactec)

تولید کننده بتن آماده : شرکت Ewell

پیمانکار: شرکت ساختمانی Martin K. Eby

توضیحات:

زمان حمل تقریبی: ۳۰ الی ۴۵ دقیقه

ارتفاع دیوار: m 7/6؛ طول دیوارها: m 7/17

اتصال سرد مهندسی : m 4/3

ارتفاع مجاز سقوط آزاد SCC : m 6/4